Halifelik, Hazreti Muhammed’in 632 yılında ölümü üzerine onun siyasal ve dinsel görevilerini yürütmek üzere Arabistan’da başlatılan yönetim türüdür. Zamanla İslam çokulusluluğunun sembolü haline gelmiş, tarihi boyunca İslam dünyasını ve büyük Batı devletlerini ilgilendirmiş, 3 Mart 1924’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) kabul edilen yasayla kaldırılmıştır. Halifeliğin kaldırıldığı tarih olan 3 Mart gününde, halifeliğe dair detaylar merak ediliyor. İşte halifelik hakkında bilmeniz gerekenler.. Sözlük karşılığı “Birinden sonra gelip onun yerine geçen kimse” olan halef sözünden türetilen halife, İslam Ansiklopedisi’nde “Peyagamberin halefi ve kendisinden sonra yerine kaim olmak itibarı ile İslam camiasının en yüksek reisinin yani imamının ünvanı” olarak tanımlanır. Halifenin nasıl seçileceği İslam’da kesin kurallara bağlı olmamakla birlikte ilk dört halifenin sahabenin önde gelenlerinin seçimi ve biat alma, sonraki halifelerin ise babadan oğla veraset yoluyla intikal ettiği görülmektedir. Makam başlangıçta siyasi bir yönetim erkini tanımlarken sonradan siyasi-manevi bir otoriteye dönüşüp Sünnilerin temsilciliğini üstlendi. Halifeliğin tarihsel başlangıcı, Hz Muhammed ölünce onun yönetsel ve dinsel görevlerini sürdürmek üzere Ebubekir’in seçimle bu göreve getirildiği Dört Halife devriyledir. Hulefayı Raşidin olarak bilinen bu dönemde yöneticilere Halife denmiş; üçüncü Halife olan Osman 656 yılında öldürülünce, Peygamberin amcaoğlu ve damadı Ali’nin Müslüman topluluğuna yönetim başkanı olarak seçilmesiyle Halife sözü İslam Edebiyatına terim olarak girmiştir. İlk halife Hz. Ebu Bekir’dir. Sonraki yıllarda sırasıyla Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali halife oldu. Bu dönem, 661 yılında Hz. Ali’nin öldürülmesi ile birlikte sona erdi. Halifelerin siyasal görevleri devlet yöneticisi olarak İslam mülkünü korumak, vergi işlemleri, memur maaşlarının ödenmesi, atamalar gibi devlet işlerini yürütmekti. Dinsel görevleriyse imamlık ve bulunduğu yerde Cuma namazını kıldırmak başta gelmek üzere, şeriatın uygulanmasını sağlamak, İslam devletinin bütünlüğünü koruyup yaymak, gerektiğinde din adına savaşa çağırmak yani Cihat duyurmaktı. Halifeliğin kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 3 Mart 1924 günü çıkardığı kanunla halifelik makamının kaldırılmasıdır. Devletin laikleştirilmesi yolunda yapılmış siyasi bir devrimdir. Bu karar ile 16. yüzyıldan itibaren Osmanlı padişahlarının taşıdığı; son Osmanlı padişahı Vahdettin’in ülkeyi terk etmesinden sonra TBMM tarafından Abdülmecid Efendi’ye verilmiş olan halifelik unvanı ortadan kalkmıştır. Yasanın gerekçesi, birinci maddede “halifeliğin hükûmet, Cumhuriyet, yani TBMM’nin anlam ve kavramı içinde zaten saklı olduğu” ifadesi ile açıklanmıştır.
News
