İstanbul’da hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi ve yağışsız geçen ayların ardından barajlardaki doluluk oranları son 10 yılın en düşük seviyesine kadar düştü. Barajlarda suların çekilmesiyle birlikte İstanbul’da ‘yağmur bombası’ uygulaması tekrar gündeme geldi. İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Uzmanı Prof. Dr. Profesörü Orhan Şen, “Yağmur bombası atıldığında yüzde 30 yağış artırım yapabilirsiniz ve bu çok büyük bir miktar” dedi. Peki İstanbul’a atılması planlanan yağmur bombası nedir? İnsanların bulutlara fişek atarak, olgunlaşmış fakat yağış bırakmayan bulutların yağmur yağdırmasını sağlamasına ‘yağmur bombası’ ya da ‘yapay yağmur’ adı veriliyor. Temel hedef; enerji ihtiyacını karşılamak, kurak bölgelere su temin etmek, sisi dağıtmak, hava olaylarını kontrol altına almaktır. 1960’lı yıllarda ABD tarafından geliştirilen sistem, günümüzde 24 ülke tarafından uygulanıyor Türkiye’de 1990’larda İstanbul’da ve değişik zamanlarda İzmir ve Ankara’da uygulandı. Halk arasında yağmur bombası olarak adlandırılan bu yöntemin asıl adı ‘Bulut tohumlaması’dır. İlk uygulamayı Irving Langmuir ve Vincent Schaefer 1940’ların sonlarında yapmıştır. Uçaktan bulutlara CO2 buzu atarak denediler. Bulut tohumlama işini Bernard Vonnegut gümüş iyodür kullanarak uyguladı. Gümüş iyodür kuru buzdan daha kolay kullanıma sahiptir ve günümüzde de halen çoğunlukla o kullanılmaktadır. Tohumlama işlemi birkaç türlü yapılır. Genelde uçaklar, yerden havaya atılan roketler ve jeneratörler kullanılır. Jeneratörler yerden havaya yoğunlaşma zerreciklerini püskürtürler. Yağışın oluşabilmesi için öncelikle bulutun olması gerekir. Bulut yeterince soğuduktan sonra havada doğal olarak bulunan ve yoğunlaşma çekirdeği adı verilen zerreciklerin üzerinde su birikmeye başlar. Büyüyen damlalar yerçekimine karşı koyamayarak yere doğru düşmeye başlarlar. Yoğuşmanın başlaması için yeterince soğumasına rağmen ortamda yoğunlaşma çekirdekleri yoksa yağış oluşmaz. Suni yağışta bulutlara buz parçacıkları vererek yağış oluşturulmaya çalışılır. Uygulama sırasında; rüzgar durumu, hava şartları, havanın yükselme hızı, soğumuş su damlacıkları, damlacıkların birleşerek büyüme özellikleri, çekirdek konsantrasyonu özellikleri göz önüne alınır. Tohumlamadan 15 dakika ile 1 saat içinde yağış alınabilir.
News
